GIAI ĐOẠN 1: VƯỜN ƯƠM (Dự kiến 20-24 tuần)

Giai đoạn vườn ươm là bước đệm cực kỳ quan trọng, quyết định sức khỏe và sự sinh trưởng ban đầu của cây cao su con. Chúng ta sẽ tập trung vào việc cung cấp dinh dưỡng cân đối, phòng ngừa sâu bệnh và tạo môi trường tối ưu cho cây phát triển.

Mục tiêu giai đoạn:

• Cây con khỏe mạnh, lá xanh tốt, hệ rễ phát triển mạnh.
• Tỷ lệ sống cao, cây đồng đều về kích thước và sức sinh trưởng.
• Hạn chế tối đa thiệt hại do sâu bệnh hại.

TUẦN 1-4: GIAI ĐOẠN HẠT GIỐNG VÀ NẢY MẦM

QUẢN LÝ DINH DƯỠNG (BÓN PHÂN):

• Đánh giá nhu cầu dinh dưỡng: Nhu cầu dinh dưỡng thấp, chủ yếu là độ ẩm và oxy. Lân (P) và vi lượng Kẽm (Zn), Bo (B) hỗ trợ nảy mầm và rễ.
• Đề xuất loại phân bón:
  • Phân hữu cơ ủ hoai mục (hoặc phân trùn quế)
  • Phân lân hữu cơ hoặc Lân nung chảy (dạng bột mịn)
  • Chế phẩm vi sinh vật đối kháng nấm bệnh (Trichoderma spp., Bacillus subtilis)
• Liều lượng và thời điểm bón phân:
  • Trộn đều 10-15% phân hữu cơ ủ hoai mục vào giá thể ươm.
  • Trộn 10-20g Lân hữu cơ/Lân nung chảy (dạng bột mịn) cho mỗi mét khối giá thể.
  • Tưới gốc bằng chế phẩm vi sinh vật pha loãng sau khi gieo hoặc khi mầm nhú.
• Kỹ thuật bón phân: Trộn đều vào giá thể tơi xốp, thoát nước tốt.
• Lưu ý quan trọng: Giá thể ươm cần sạch bệnh, hạt giống đã xử lý. Độ ẩm giá thể là yếu tố quyết định.

QUẢN LÝ SÂU BỆNH HẠI:

• Nhận diện và dự báo: Thối hạt, lở cổ rễ do nấm (Pythium, Phytophthora).
• Biện pháp phòng ngừa chủ động:
  • Sử dụng giá thể ươm sạch bệnh, đã xử lý.
  • Ngâm xử lý hạt giống.
  • Tưới gốc định kỳ bằng chế phẩm vi sinh vật đối kháng nấm (Trichoderma, Bacillus subtilis).
• Kiểm tra đồng ruộng: Quan sát thường xuyên.

Kỹ thuật canh tác khác:

• Tưới tiêu: Giữ ẩm đều, tránh khô hạn hoặc úng nước. Sử dụng hệ thống tưới phun sương mịn.
• Làm cỏ: Nhổ bỏ thủ công.

TUẦN 5-8: GIAI ĐOẠN CÂY CON (CÓ LÁ THẬT)

QUẢN LÝ DINH DƯỠNG (BÓN PHÂN):

• Đánh giá nhu cầu dinh dưỡng: Nhu cầu tăng, ưu tiên Đạm (N), Lân (P), Kali (K). Trung lượng (Mg) và vi lượng (Fe, Zn, Mn, B) quan trọng cho quang hợp.
• Đề xuất loại phân bón:
  • Phân hữu cơ ủ hoai mục (hoặc phân trùn quế, phân cá)
  • Phân vô cơ tan chậm (NPK 20-20-15 hoặc NPK 16-16-8 + TE)
  • Phân bón lá dạng tan nhanh (giàu N, P, K và vi lượng chelate)
  • Phân Urê hoặc SA (hòa nước tưới/phun lá)
  • Vôi nông nghiệp (nếu đất chua)
• Liều lượng và thời điểm bón phân:
  • Tuần 5-6: Bón 10-20g phân hữu cơ/gốc. Tưới/phun lá dung dịch NPK tan chậm (0.1-0.2%).
  • Tuần 7-8: Bón 20-30g phân hữu cơ/gốc. Tưới/phun lá dung dịch NPK tan chậm (0.2-0.3%). Có thể bổ sung Urê/SA.
• Kỹ thuật bón phân: Bón gốc, tưới phân, phun lá. Ưu tiên hòa các loại phân bột/tinh thể và tưới cho cây vào đầu tuần.
• Lưu ý quan trọng: Quan sát màu lá để điều chỉnh đạm. Phun lá vi lượng hiệu quả. Tưới đủ nước sau bón phân.

QUẢN LÝ SÂU BỆNH HẠI:

• Nhận diện và dự báo: Rệp, bọ trĩ, nhện đỏ, sâu ăn lá, bệnh đốm lá.
• Biện pháp phòng ngừa chủ động:
  • Tiếp tục sử dụng chế phẩm vi sinh vật đối kháng nấm (*Trichoderma*, *Bacillus subtilis*).
  • Phát triển thiên địch.
  • Kiểm tra định kỳ.
• Biện pháp xử lý khi dịch hại đạt ngưỡng:
  • Sâu, rệp, bọ trĩ, nhện đỏ: Sinh học (Bt, dầu khoáng, xà phòng trừ sâu), Hóa học (hạn chế).
  • Bệnh đốm lá: Vệ sinh, sinh học (Bacillus subtilis), hóa học (Copper Oxychloride, Mancozeb).

Kỹ thuật canh tác khác:

• Tưới tiêu: Duy trì độ ẩm đất phù hợp.
• Làm cỏ: Nhổ thủ công.

TUẦN 9-16: GIAI ĐOẠN CÂY CON TĂNG TRƯỞNG NHANH

QUẢN LÝ DINH DƯỠNG (BÓN PHÂN):

• Đánh giá nhu cầu dinh dưỡng: Nhu cầu tăng mạnh mẽ, ưu tiên N, P, K. Trung lượng (Ca, Mg, S) và vi lượng (B, Zn, Fe, Mn) quan trọng.
• Đề xuất loại phân bón:
  • Phân hữu cơ (phân chuồng hoai, phân compost, phân trùn quế)
  • Phân vô cơ dạng hạt/viên nén tan chậm (NPK 20-20-15 + TE hoặc NPK 15-15-15 + TE)
  • Phân Urê, SA
  • Kali Sulfat (K₂SO₄)
  • Phân bón lá (giàu đa, trung, vi lượng, đặc biệt Kẽm, Boron, Magie)
  • Chất cải tạo đất (Axit Humic/Fulvic)
• Liều lượng và thời điểm bón phân:
  • Phân hữu cơ: 20-40g/gốc, cách nhau 4-6 tuần.
  • Phân NPK vô cơ:
  • Tuần 9-12: 30-40g NPK/gốc, bón 2 tuần/lần. Tưới gốc phân bột/tinh thể vào đầu/giữa tuần.
  • Tuần 13-16: 40-50g NPK/gốc, bón 2 tuần/lần. Bổ sung phân bón lá (vi lượng) 1-2 lần/tuần.
• Kỹ thuật bón phân: Bón gốc, tưới phân, phun lá.
• Lưu ý quan trọng: Cân đối dinh dưỡng NPK. Vi lượng (Zn, Bo) quan trọng. Axit Humic/Fulvic tăng hấp thu. Theo dõi độ ẩm đất.

QUẢN LÝ SÂU BỆNH HẠI:

• Nhận diện và dự báo: Rệp muội, bọ trĩ, nhện đỏ, sâu đo, sâu cuốn lá, bệnh thán thư, bệnh cháy lá.
• Biện pháp phòng ngừa chủ động:
  • Tiếp tục sử dụng chế phẩm vi sinh vật đối kháng nấm và vi khuẩn.
  • Kiểm tra vườn thường xuyên.
  • Vệ sinh vườn ươm.
• Biện pháp xử lý khi dịch hại đạt ngưỡng:
  • Sâu ăn lá: Sinh học (Bt), hóa học (Emamectin benzoate).
  • Rệp, bọ trĩ, nhện đỏ: Sinh học (Neem, dầu khoáng), hóa học (Fipronil).
  • Bệnh thán thư, cháy lá: Sinh học (Bacillus subtilis), hóa học (Mancozeb, Difenoconazole).

Kỹ thuật canh tác khác:

• Tưới tiêu: Duy trì độ ẩm đất thích hợp.
• Làm cỏ: Nhổ cỏ thủ công.
• Tỉa cành: Loại bỏ cành bị bệnh, khô, dày.

TUẦN 17-24: GIAI ĐOẠN TIỀN CHUYỂN SANG VƯỜN TRỒNG

QUẢN LÝ DINH DƯỠNG (BÓN PHÂN):

• Đánh giá nhu cầu dinh dưỡng: Nhu cầu cao, cân đối thân, lá, rễ. Kali (K), Lân (P) quan trọng cho sức khỏe tổng thể và chống chịu. Vi lượng (Zn, B) cần cho mắt ngủ.
• Đề xuất loại phân bón:
  • Phân hữu cơ.
  • Phân vô cơ dạng hạt/viên nén tan chậm (NPK 15-15-15 + TE hoặc NPK 18-10-10 + TE).
  • Kali Sulfat (K₂SO₄).
  • Phân bón lá (K, B, Zn, Mg).
  • Chất kích thích sinh trưởng gốc hữu cơ (rong biển, amino acid).
• Liều lượng và thời điểm bón phân:
  • Tuần 17-20: 50-60g NPK 15-15-15 + TE/gốc, bón 2-3 tuần/lần. Phun lá Kẽm-Bo, Magie Sulfat 1 lần/tuần.
  • Tuần 21-24: Giảm tần suất bón phân vô cơ. Bón phân hữu cơ lần cuối. Phun kích thích sinh trưởng 1-2 lần.
• Kỹ thuật bón phân: Bón gốc, tưới phân. Ưu tiên hòa phân bột/tinh thể và tưới cho cây vào đầu/giữa tuần.
• Lưu ý quan trọng: Cây cứng cáp, giảm đạm, tăng Kali. Kích thích sinh trưởng tăng sức đề kháng.

QUẢN LÝ SÂU BỆNH HẠI:

• Nhận diện và dự báo: Sâu bệnh như giai đoạn trước, đặc biệt bệnh hại rễ.
• Biện pháp phòng ngừa chủ động:
  • Vệ sinh vườn ươm.
  • Sử dụng chế phẩm vi sinh vật đối kháng nấm (*Trichoderma*, *Bacillus subtilis*) bảo vệ rễ.
  • Kiểm tra và xử lý ổ dịch nhỏ.
• Biện pháp xử lý khi dịch hại đạt ngưỡng: Ưu tiên sinh học.

Kỹ thuật canh tác khác:

• Tưới tiêu: Duy trì độ ẩm hợp lý, tránh khô hạn hoặc úng nước.
• Làm cỏ: Giữ sạch cỏ dại.
• Chuẩn bị cho việc chuyển cây: Kiểm tra bầu đất.

GIAI ĐOẠN 2: TRỒNG MỚI (Tuần 25 trở đi – tương đương tháng thứ 6 trở đi)

Sau khi cây con đạt tiêu chuẩn, chúng ta sẽ tiến hành trồng mới ra ruộng sản xuất. Giai đoạn này kéo dài cho đến khi cây bắt đầu ổn định và phát triển mạnh mẽ.

Mục tiêu giai đoạn:

• Cây trồng mới sống khỏe, tỉ lệ sống cao.
• Hệ rễ nhanh chóng phát triển và bám vào đất mới.
• Cây sinh trưởng ổn định, lá xanh tốt.

TUẦN 25-28: GIAI ĐOẠN CÂY MỚI TRỒNG VÀ BÁM RỄ

QUẢN LÝ DINH DƯỠNG (BÓN PHÂN):

• Đánh giá nhu cầu dinh dưỡng: Tập trung vào bám rễ và phục hồi. Lân (P) quan trọng nhất. Kali (K) tăng cường sức đề kháng. Đạm (N) cần vừa phải. Kẽm (Zn) quan trọng cho enzyme.
• Đề xuất loại phân bón:
  • Phân bón gốc dạng lỏng/dễ tan (giàu P, K, vi lượng Zn, Bo)
  • Chế phẩm kích rễ sinh học (Auxin, Cytokinin, Axit Humic, Axit Fulvic)
  • Phân hữu cơ ủ hoai mục (bón bổ sung sau khi cây ổn định)
  • Phân bón lá (vi lượng Zn, Fe)
• Liều lượng và thời điểm bón phân:
  • Tuần 25 (Tuần trồng): TUYỆT ĐỐI KHÔNG BÓN PHÂN HÓA HỌC. Chỉ tưới nước sạch hoặc dung dịch kích rễ sinh học pha loãng.
  • Tuần 26-28: Sau khi cây bám rễ, tưới gốc NPK có P cao (10-30-20) hoặc chế phẩm kích rễ sinh học pha loãng (0.1-0.2%) 1 lần/tuần.
• Kỹ thuật bón phân: Tưới gốc, bón hữu cơ sau 2-3 tuần.
• Lưu ý quan trọng: “Nhẹ nhàng” cho cây mới trồng. Tập trung kích rễ. Độ ẩm quan trọng nhất.

QUẢN LÝ SÂU BỆNH HẠI:

• Nhận diện và dự báo: Sâu hại rễ (mối, tuyến trùng), nấm bệnh hại gốc, sâu ăn lá.
• Biện pháp phòng ngừa chủ động:
  • Xử lý đất trồng trước khi trồng (vôi, Trichoderma).
  • Vệ sinh khu vực trồng.
  • Kiểm tra định kỳ.
• Biện pháp xử lý khi dịch hại đạt ngưỡng:
  • Sâu ăn lá: Bt.
  • Nấm bệnh hại gốc: Trichoderma, Bacillus subtilis.
  • Mối: Biện pháp an toàn.

Kỹ thuật canh tác khác:

• Tưới tiêu: Độ ẩm cao hơn, đảm bảo thoát nước tốt.
• Làm cỏ: Nhổ cỏ thủ công quanh gốc.

TUẦN 29-36 (Tháng 7 – Tháng 9 Âm lịch): GIAI ĐOẠN CÂY BÁM RỄ VÀ SINH TRƯỞNG ĐỢT ĐẦU

QUẢN LÝ DINH DƯỠNG (BÓN PHÂN):

• Đánh giá nhu cầu dinh dưỡng: Nhu cầu N, P, K tăng. Trung lượng (Mg) và vi lượng (Fe, Mn, Zn) cho quang hợp và enzyme.
• Đề xuất loại phân bón:
  • Phân hữu cơ ủ hoai mục.
  • Phân hóa học dạng hạt/hòa tan (NPK 16-16-8 + TE hoặc NPK 20-10-10 + TE).
  • Urê, SA.
  • Kali Sulfat (K₂SO₄).
  • Phân bón lá (đa, trung, vi lượng, đặc biệt Mg, Zn, Mn).
  • Chất cải tạo đất (Axit Humic/Fulvic).
• Liều lượng và thời điểm bón phân:
  • Tuần 29-32: 50-70g hữu cơ/gốc. 30-40g NPK/gốc, bón 3 tuần/lần. Tưới gốc phân bột/tinh thể 1 lần/tuần.
  • Tuần 33-36: 50-70g hữu cơ/gốc. 40-50g NPK/gốc, bón 3 tuần/lần. Phun lá đa, trung, vi lượng 1-2 lần/tuần. Bổ sung Sắt Sulfat (nếu cần).
• Kỹ thuật bón phân: Bón gốc, tưới phân, phun lá.
• Lưu ý quan trọng: Cân đối NPK. Vai trò của Mg cho quang hợp. Hiệp lực của Zn, Mn.

QUẢN LÝ SÂU BỆNH HẠI:

• Nhận diện và dự báo: Sâu ăn lá, bọ trĩ, rệp, bệnh phấn trắng, đốm lá, vàng lá, bệnh rễ.
• Biện pháp phòng ngừa chủ động:
  • Chế phẩm vi sinh vật đối kháng nấm (*Trichoderma*, *Bacillus subtilis*).
  • Kiểm tra vườn, chú ý khu vực có dấu hiệu.
  • Vệ sinh quanh gốc.
• Biện pháp xử lý khi dịch hại đạt ngưỡng: Sinh học và hóa học như giai đoạn trước.

Kỹ thuật canh tác khác:

• Tưới tiêu: Duy trì độ ẩm thích hợp, thoát nước tốt mùa mưa.
• Làm cỏ: Dọn sạch cỏ dại.
• Cắm cọc cho cây yếu (nếu cần).

TUẦN 37-48 (Tháng 10 Âm lịch – hết năm): GIAI ĐOẠN CÂY ĐANG BẮT NHỊP VỚI ĐẤT CHÍNH VÀ SINH TRƯỞNG LIÊN TỤC

QUẢN LÝ DINH DƯỠNG (BÓN PHÂN):

• Đánh giá nhu cầu dinh dưỡng: Cần N, P, K. Trung lượng và vi lượng (Zn, B, Fe, Mn, Cu) thiết yếu.
• Đề xuất loại phân bón:
  • Phân hữu cơ ủ hoai mục.
  • Phân hóa học dạng hạt tan chậm/hòa tan (NPK 15-15-15 + TE hoặc NPK 18-10-10 + TE).
  • Kali Sulfat (K₂SO₄) hoặc Kali Clorua (KCl).
  • Phân bón lá (Kẽm, Boron, Magie, Sắt, Mangan).
  • Chất cải tạo đất (Axit Humic/Fulvic).
• Liều lượng và thời điểm bón phân:
  • Tuần 37-40: 50-70g hữu cơ/gốc. 50-60g NPK 15-15-15 + TE/gốc, bón 3-4 tuần/lần. Tưới gốc phân bột/tinh thể 1 lần/tuần.
  • Tuần 41-44: 50-70g hữu cơ/gốc. 50-60g NPK 15-15-15 + TE/gốc, bón 3-4 tuần/lần. Phun lá đa, trung, vi lượng 1-2 lần/tuần.
  • Tuần 45-48 (Cuối năm): 50-70g hữu cơ/gốc. Giảm tần suất hoặc liều lượng NPK vô cơ. Tiếp tục phun lá vi lượng.
• Kỹ thuật bón phân: Bón gốc, tưới phân. Ưu tiên hòa phân bột/tinh thể vào nước tưới vào đầu tuần hoặc giữa tuần. Phun lá.
• Lưu ý quan trọng: Cân đối N:P:K. Vai trò của Zn, B, Mg, Fe, Mn. Tác động của pH đất.

QUẢN LÝ SÂU BỆNH HẠI:

• Nhận diện và dự báo: Các loại sâu bệnh như giai đoạn trước. Lưu ý bệnh nấm rễ cuối năm.
• Biện pháp phòng ngừa chủ động:
  • Chế phẩm vi sinh vật đối kháng nấm (*Trichoderma*, *Bacillus subtilis*).
  • Vệ sinh vườn sạch sẽ.
  • Kiểm tra định kỳ.
• Biện pháp xử lý khi dịch hại đạt ngưỡng: Sinh học và hóa học.

Kỹ thuật canh tác khác:

• Tưới tiêu: Duy trì độ ẩm đất hợp lý, mùa mưa chú ý thoát nước.
• Làm cỏ: Dọn sạch cỏ dại.

TỔNG KẾ VÀ KHUYẾN NGHỊ CHUNG CHO GIAI ĐOẠN VƯỜN ƯƠM VÀ TRỒNG MỚI

1. ĐƠN GIẢN HÓA VÀ DỄ ÁP DỤNG: Coi đây là “bản đồ” chăm sóc cây cao su con.
2. ƯU TIÊN PHÒNG BỆNH HƠN CHỮA BỆNH: Sử dụng vi sinh vật có lợi (*Trichoderma*, *Bacillus subtilis*) để cây khỏe từ bên trong.
3. CÂN BẰNG HỮU CƠ VÀ VÔ CƠ: Kết hợp phân hữu cơ cải tạo đất và phân hóa học phù hợp.
4. QUẢN LÝ DINH DƯỠNG THEO NHU CẦU VÀ THỜI ĐIỂM: Cung cấp dinh dưỡng dạng bột/tinh thể để cây tự hấp thu, tối ưu hiệu quả.
5. QUAN SÁT THƯỜNG XUYÊN LÀ CHÌA KHÓA: Phát hiện sớm dấu hiệu bất thường.
6. KIỂM TRA ĐỊNH KỲ CÁC CHỈ SỐ: Phân tích đất (dinh dưỡng, pH) định kỳ.
7. Sử dụng thuốc BVTV có trách nhiệm: Tuân thủ “Nguyên tắc 4 Đúng”, ưu tiên sinh học.
8. Linh hoạt điều chỉnh: Điều chỉnh kế hoạch theo thời tiết và thực tế đồng ruộng.

Đối với việc tính toán phân bón chi tiết hơn, bà con có thể tham khảo công cụ tại:

Công cụ tính toán phân bón

Chúc bà con nông dân canh tác thành công và bội thu với vườn cao su của mình!

Xem thêm các bài viết về cây trồng khác:

Các loại cây trồng